I. Địa lý cùng dân cư:
La Mã ( Roma) là tên gọi của một non sông cổ đại sinh hoạt phương Tây mà nơi phát nguyên là bán hòn đảo Ý ( Italia).
Bạn đang xem: Lịch sử la mã cổ đại
Đây là 1 trong những bán hòn đảo dài và nhỏ bé ở nam giới Au, hình mẫu ủng vươn ra Địa Trung Hải, diện tích khoảng 300000 km2 , phía Bắc có dãy núi Anpơ ngăn cách Ý cùng với châu Au, phía phái nam có hòn đảo Xixin, phía Tây có hòn đảo Coóc xơ và đảo Xácđenhơ.
Ý có rất nhiều đồng bằng màu mỡ và các đồng cỏ thuận tiện cho bài toán chăn nuôi gia súc. Ý có rất nhiều kim các loại như đồng, chì, sắt… để sản xuất công nỗ lực sản xuất và vũ khí.
Bờ biển cả phía Đông không tiện lợi cho tàu thuyền di chuyển nhưng bờ biển khơi phía Nam có khá nhiều vịnh và cảng giỏi do kia vùng phái nam Ý gồm quan hệ nhanh chóng với Hy Lạp.
Bán hòn đảo Ý về khía cạnh địa hình không biến thành chia bổ thành những vùng biệt lập nên dễ dãi về bài toán thống tốt nhất về chủ yếu trị.
Sau khi quản lý bán đảo Ý, La Mã sẽ lần lượt đoạt được toàn cỗ vùng khu đất đai phủ quanh Địa Trung Hải lập thành một đế quốc to lớn gồm đất đai của cha châu Au, Á, Phi.
Cư dân đa phần và cũng là thành phần cư dân có mặt sớm sinh sống bán đảo Ý call là bạn Ý ( Italotes), vào đó phần tử sống sống vùng Latium gọi là người Latinh. Trong tương lai một nhánh của bạn Latinh sẽ dựng lên thành La Mã làm việc trên kè sông Tibrơ, từ đó họ được hotline là bạn La Mã.
Ngoài ra còn có người Gôloa, bạn Etơruxcơ, người Hy Lạp. Bạn Gôloa cư trú ở miền rất Bắc của phân phối đảo.
Người Etơruxcơ ở khu vực miền bắc và miền Trung.
Người Hy Lạp ở các thành phố ven biển phía nam bán đảo Ý và hòn đảo Xixin.
Lịch sử La MÃ cổ đại hoàn toàn có thể chia ra làm hai giai đoạn lớn:
Thời kì cùng hòa.Thời kì quân chủ.II. Thời kỳ cộng hòa.
1. Sự thành lập cơ chế cộng hòa:
Tình hình làng mạc hội bạn La Mã trước khi ra đời nước:
Theo thần thoại cổ xưa thành La Mã (Roma) bởi vua Romulus thiết kế năm 753 TCN, vì chưng đó, thương hiệu của ông được dùng để đặt tên cho thành này. Tuy nhiên vấn đề đó chưa được lịch sử chứng minh kể cả bản thân nhân đồ Romulus.
Cũng theo truyền thuyết, thời kỳ này sinh sống La Mã có ba bộ lạc chia thành 30 bào tộc với 300 thị tộc.
Cơ quan làm chủ xã hội gồm bố bộ phận: Viện nguyên lão, Đại hội nhân dân cùng ” Vua” ( Rex). Do có vua đứng đầu nên thời kì này được hotline là thời ” vương chính”. Thời vương chủ yếu có 7 vua tất cả Romulus, nhưng kể từ vua thứ năm về trước chỉ với thủ lĩnh quân sự, chỉ gồm vua sản phẩm công nghệ 6 với thứ 7 là vua thực sự.
Cải biện pháp của Xécviút Tuliút và sự ra đời ở trong phòng nước:
Do sự tranh đấu giữa tầng lớp bình dân với bạn La Mã, vào giữa vậy kỉ thứ VI TCN, vua Xécviút Tuliút ( Vua sản phẩm công nghệ 6 ) đã triển khai một cuộc cách tân nhằm xóa bỏ chế độ thị tộc tạo điều kiện cho đơn vị nước ra đời. Nội dung của cuộc cải tân này gồm ba sự việc chính:
Căn cứ theo tài sản, phân tách tất cảnhững người đàn ông gồm nghiã vụ quân sự thành sáu đẳng cấp.
Dựa vào sự phân chia đẳng cấp ấy thành lập và hoạt động một Đại hội nhân dân mới gọi là Đại hội Xenturi ( Centunie ) Xeturi là đơn vị quân đội gồm 100 chiến sĩ.
Xóa bỏ ba bộ lạc cũ, ra đời bốn bộ lạc mới tổ chức theo quanh vùng nhưng thực chất là những đơn vị hành chính.
Sau cuộc cải tân ấy, cơ chế thị tộc bị xoá bỏ, bên nước chính thức ra đời. Vày vậy Angghen hotline cuộc cải tân này là ” Cuộc biện pháp mạng đã kết thúc chế độ thị tộc cũ”
Sự thành lập chính sách cộng hòa:
Vào khoảng năm 510 TCN, bạn La Mã nổi lên khởi nghĩa lật đổ vua thiết bị 7 là Tác canh kiêu ngạo. Từ đó chính quyền trở thành việc của dân ( Res Publica ), vày đó chế độ mới này hotline là respublica nghiã là nhà nước của dân, tức là chính sách cộng hòa.
Về máy bộ nhà nước, thời kì này sát bên Viện Nguyên lão và Đại hội quần chúng. # là 2 quan chấp chủ yếu có quyền lực tối cao ngang nhau, nhiệm kì là 1 năm.
Quan chấp chủ yếu có nghĩa vụ và quyền lợi rất lớn: chỉ huy quân đội; triệu tập hội nghị Viện Nguyên lão và Đại hội nhân dân; chỉ huy thực hiện tại nghị quyết của Viện Nguyên lão và Đại hội nhân dân.
Cuộc chiến đấu giữa dân dã và quý tộc:
Tuy cơ chế cộng hòa đã có thiết lập, cơ mà sự ngăn cách giữa quý tộc và dân gian vẫn cực kỳ lớn:
Về kinh tế, bình dân không được phân tách ruộng đất công, lại bị quý tộc bóc lột nên ngày càng nghèo khổ, thậm chí còn có tín đồ bị biến thành nô lệ.
Về thiết yếu trị, dân gian không được giữ các chức vụ trong cỗ máy nhà nước.
Về địa vị xã hội, bình dân không được kết giao với quý tộc.
Do vậy dân dã đã đương đầu với quý tộc để đòi giải quyết và xử lý các yêu ước của họ.
Cuộc đấu tranh đầu tiên của dân dã nổ ra năm 494 TCN. Hình thức đấu tranh là cỗ phận bình dân trong quân nhóm đã bong khỏi La Mã mang lại đóng sống núi Thánh cách La Mã 5 km. Vẻ ngoài đấu tranh này về sau còn diễn ra hai lần nữa.
Kết quả của những cuộc tranh đấu ấy là quý tộc đề xuất nhượng cỗ từng bước:
Bình dân được cử quan lại Bảo dân nhằm binh vực quyền lợi cho mình.Được chia ruộng đất.Được xét xử theo lao lý đã công bố. Vì chưng đấu tranh của bình dân, năm 452 và 450 TCN, Viện Nguyên lão phải ra đời một uỷ ban để soạn thảo pháp luật. Bộ luật này được xung khắc trên 12 tấm đồng nên người ta gọi là phép tắc ” 12 bảng đồng” ( coi phần phụ lục sách lịch sử vẻ vang thế giới cổ điển ).
Từ nửa sau gắng kỉ V TCN về sau, nhà nước La MÃ phải ban hành nhiều luật đạo nhân nhượng các yêu ước của dân gian như cho dân dã được kết giao với quý tộc; dân dã có thể được thai làm tư lệnh quân đoàn; vào 2 quan tiền chấp chính phải bao gồm một tín đồ là bình dân, vứt chế độ bầy tớ vì nợ, cấm biến bình dân thành nô lệ.
Cuộc đấu tranh của bình dân với quý tộc kéo dãn dài trong 200 năm, ở đầu cuối mọi yêu cầu của dân dã đều được thõa mãn.
Thắng lợi của bình dân trong cuộc đấu tranh lâu bền hơn này có một chân thành và ý nghĩa quan trọng là làm cho chính sách cộng hòa quý tộc của La Mã được dân chủ hóa một ít so cùng với trước.
2. Sự ra đời đế quốc La Mã:
a/ La Mã thống tốt nhất bán đảo Ý:
Khi mới thành lập, La Mã chỉ là một thành bang nhỏ dại ở bờ sông Tibrơ. Từ núm kỉ IV TCN, sau thời điểm ổn định tình hình nội bộ, La Mã không dứt tấn công bên ngoài để quản lý toàn bộ bán đảo Ý.
Trong quy trình ấy, La Mã lần lượt vượt qua người Etơruxcơ, fan Xamnít và tín đồ Hy Lạp. Trải qua hơn một cầm cố kỉ, đến cầm cố kỉ đồ vật III TCN, La Mã đang lần lượt đoạt được được miền Bắc, miền trung bộ và miền nam bộ Ý, chỉ với lưu vực sông Pô làm việc phía Bắc vẫn nằm trong về fan Gôloa nhưng mà thôi. Tự đó, ngưòi La Mã đi làm ăn khắp cung cấp đảo vì vậy đã tăng cường sự đồng nhất giữa bạn La Mã với các tộc khác, từ từ tạo thành một bộ tộc duy nhất là bạn La Mã.
b/ La Mã giành quyền thống trị ở khoanh vùng Tây Địa Trung Hải: Những trận chiến tranh Puních:
Sau khi thống nhất bán đảo Ý, La Mã muốn phát triển sang khu vực Tây Địa Trung Hải, cơ mà họ đã chạm mặt phải một kẻ địch hùng mạnh, sẽ là Cáctagô.
Cáctagô là một trong đế quốc rộng lớn lớn bao hàm vùng bờ biển khơi Bắc Phi, miền Đông Tây Ban Nha, miền nam xứ Gôlơ, miền Tây hòn đảo Xixin, hòn đảo Xácđenhơ, đảo Coocxơ, quần đảo Balêa. Trung trung tâm của đế quốc là tp Cáctagô ( Ở ngay sát Tuy nít, thủ đô hà nội nước Tuynidi ngày nay ).
Trước khi xẩy ra chiến tranh cùng với La Mã, đấy là một city rất thịnh trị với khỏang sáu mươi vạn dân.
Để bào vệ đế quốc La Mã to lớn và quyền lũng đoạn về mến nghiệp nghỉ ngơi nửa phía Tây Địa Trung Hải, Cáctagô sẽ xây dựng một tổ quân hết sức hùng to gan gồm thuyền chiến, voi trận, kiêng binh và bộ binh. Chiến hàm Cáctagô với 200 thuyền chiến thường xuyên kiểm soát điều hành mặt biển. Những thuỷ thủ Cáctagô nói một bí quyết ngạo nghễ rằng:” còn nếu như không được sự gật đầu đồng ý của họ thì bạn La Mã ao ước rửa tay bởi nước biển lớn cũng không được”.
Mặc dầu vậy La Mã vẫn ao ước giành quyền cai quản với Cáctagô ở khu vực phía Tây Địa Trung Hải. Bởi vì đó từ năm 264 – 146 TCN, trong tầm gần 120 năm, giữa La Mã với Cáctagô đã xẩy ra ba lần chiến tranh rất ác liệt, bạn La Mã hotline là những trận chiến tranh Puních.
– trận chiến tranh Puních lần thứ nhất ( 264 – 241 TCN ):
Ngòi lửa của trận đánh tranh Puních lần thứ nhất là việc La Mã và Cáctagô tranh giành đảo Xixin.
Kết quả, do 2 bên đều có thắng lợi và tổn thất, sau cùng Cáctagô yêu cầu cầu hòa. Quyền cại trị ở miền Tây Địa Trung Hải vẫn không được giải quyết.
– trận đánh tranh Puních lần đồ vật hai: ( 218 – 201 TCN )
Nguyên nhân thẳng của trận chiến tranh Puních lần trang bị hai là sự kiện Xagôngtơ.
Xagôngtơ là một trong thành phố sinh sống Tây Ban Nha. Do tp này muốn dựa vào La Mã bắt buộc tướng của Cáctagô là Anniban vẫn đem tiến công Xagôngtơ. Năm 219 TCN Xagôngtơ bị bỏ diệt.
Năm 218 TCN, trường đoản cú Tây Ban Nha, Anniban rước quân quá qua miền nam xứ Gôlơ rồi đi qua dãy núi Anpơ tiến công thẳng vào khu đất Ý. Với cách thức tiến quân táo khuyết bạo bất ngờ, Anniban đang giành được những thắng lợi rất vang dội. Mặc dù vậy, sau đó ưu rứa lại thuộc về phía La Mã. Năm 204 TCN La Mã chuyển quân sang trọng châu Phi. Năm 201 TCN, Cáctagô bị thất bại cần kí hòa ước. Cáctagô biến hóa một nước dựa vào của La Mã.
– trận đánh tranh Puních lần thứ tía ( 149 – 146 TCN )
Cái cớ của trận đánh tranh này là La Mã nhận định rằng Cáctagô đã phạm luật hiệp ước năm 201 TCN. Sự thực âm mưu của La Mã là ao ước tiêu diệt trọn vẹn Cáctagô.
Năm 149 TCN La Mã lại tấn công Cáctagô. Sau hai năm bao vây, quân La Mã mới hạ được thành. Quân La Mã đã tiến hành một cuộc tàn liền kề hết sức tàn khốc trong xuyên suốt sáu sớm hôm liền. Tp Cáctagô bị thiêu huỷ cháy vào 16 ngày mới tắt, sau đó nền thành phố còn bị cày lên để xóa hẳn tên thành phố này.
Trước cơ Cáctagô có khoảng 60 vạn dân, giờ đây chỉ còn 5 vạn fan bị phân phối làm nô lệ. Cáctagô biến một phần tử của tỉnh giấc châu Phi của La Mã.
c/ La Mã đoạt được vùng Đông Địa Trung Hải – chiến tranh Makêđônia và cuộc chiến tranh Xiri:
Ở khu vực phía Đông của Địa Trung Hải lúc bấy giờ có những nước Makêđônia – Hy Lạp, Xiri của triều Xêlơcút, Ai cập của triều Ptôlêmê. Bên cạnh đó còn có một vài nước nhỏ như Pécgam, Rôđốt.
Sau khi vượt qua Cáctagô sau trận chiến tranh Puních lần sản phẩm công nghệ 2, quyền cại trị ở vùng Tây Trung Hải đã làm được xác lập, La Mã bèn tập trung lực lượng để tấn công các nước phía Đông.
Sau ba trận chiến tranh Makêđônia ra mắt vào những năm 214 – 205 TCN, 200 – 197 TCN và 171- 168 TCN, Makêđônia bị trở thành một tỉnh giấc của đế quốc La Mã.
Trong quá trình ấy, La Mã cũng phát đụng hai trận chiến tranh Xiri vào các năm 192 – 191 TCN với 189 TCN. Kết quả Xiri phải cắt vùng tè Á nhường mang đến La Mã.
Sang thay kỉ sản phẩm I TCN, La Mã lần lượt phá hủy Xiri ( 64 TCN ), làng mạc tính bởi vì Thái ( 63 TCN ), vượt mặt Ai Cập ( 30 TCN ), cho nên vì vậy đã xong xuôi việc đoạt được vùng Đông Địa Trung Hải trở thành Địa Trung Hải thành chiếc hồ riêng rẽ nằm gọn gàng trong bờ cõi của đế quốc.
3. Tình hình kinh tế tài chính xã hội của La Mã từ ráng kỷ III – II TCN :
a/ Sự cách tân và phát triển của chế độ bầy tớ :
Đến cầm kỉ II TCN, chế độ bầy tớ ở La Mã cải tiến và phát triển rất mạnh.
Nguồn bầy tớ chủ yếu hèn là phạm nhân binh. Sau các cuộc chiến tranh chiến hạ lợi, số tầy binh bắt được vô cùng nhiều. Dường như còn có một trong những nguồn bầy tớ khác nhu những người bị bọn cướp biện bắt cóc, vì nữ bầy tớ sinh ra, những người dân mắc nợ không trả được ( trừ công dân La Mã )
Về tỉ trọng giữa bầy tớ so với dân từ bỏ do, các học giả đưa ra những chủ ý khác nhau, xê dịch từ 33% đến 50%. Riêng rẽ Angghen thì nói : “Khi La Mã biến một thành phố quả đât rồi cùng khi mà lại ruộng khu đất ở Ý thời trước ngày càng đưa vào tay một trong những ít địa chủ hết sức giàu có, thì dân số bầy tớ lấn áp dân số nông dân”.
Nô lệ là lực lượng sản xuất đa phần trong tất cả các ngành ghê tế. La Mã vốn là một nước nông nghiệp. Trong quy trình bành trướng ra mặt ngoài, thống trị chủ nô đã sở hữu được nhiều ruộng khu đất ở những nơi rồi lập thành các điền trang to để trồng trọt và chăn nuôi. Rất nhiều người làm việc trong các điền trang ấy chủ yếu là nô lệ. Số lượng nô lệ làm nông nghiệp & trồng trọt chiếm tỉ lệ lớn nhất so với các ngành kinh tế khác.
Nô lệ còn bị áp dụng nhiều trong số hầm mỏ. Thợ thủ công, những người dân phục dịch trong thương nghiệp chủ yếu cũng là nô lệ.
Ngoài ra, bầy tớ còn bị sử dụng làm các công việc phi thêm vào như nấu nướng bếp, hầu hạ, quét dọn, gác cổng, giảm tóc, duy trì ngựa, quản ngại lí, đại diện, giáo viên, thư kí, nhạc công, quân sĩ …
Thân phận bầy tớ ở La Mã siêu thấp kém. Nô lệ bị coi là đồ vật, là súc vật, là chính sách biết nói. Varô, một bên văn La Mã sống vào thời gian cuối thế kỉ II đầu cố gắng kỉ I TCN nói:” một số trong những người chia điều khoản thành bố nhóm: cách thức biết nói, chính sách biết kêu không riêng biệt âm ngày tiết và dụng cụ câm. Quân lính thuộc loại qui định biết nói, bò cái thuộc loại cơ chế biết kêu thành giờ không riêng biệt âm tiết, còn xe ngựa chiến thuộc loại chính sách câm.”.
Nô lệ không tồn tại quyền lập mái ấm gia đình và cũng không tồn tại quyền cài tài sản.
Nô lệ phải làm việc vất vả với những điều khoản thô kệch, nặng nề nề trong những điền trang, hầm mỏ… sau sự đánh đập của bọn đốc công.
Khẩu phần lương thực cấp cho quân lính nhiều không nhiều tùy theo quá trình và thời vụ. Về áo quần thì cứ 2 năm được phạt một áo khóa ngoài và một áo ngắn, áo cũ thì thu lại để đưa giẻ rách nát làm nệm.
Vì là một trong những loại gia tài của chủ, quân lính thường bị nhà trừng phạt, biến thành hàng hóa để sở hữ bán, thậm chí là giết hại.
b/ Sự xuất hiện của chế độ đại điền trang:
Nguyên nhân: sau các trận đánh tranh đoạt được La Mã chiếm được nhiều vùng đất mới. đơn vị nước La Mã đem số đông vùng khu đất ấy bán cho chủ nô giàu có. Ngoài ra các nhà nô ấy còn download hoặc dùng đấm đá bạo lực để chiếm ruộng khu đất của dân nghèo, vì vậy lãnh địa càng được mở rộng.
Đồng thời mang lại thời kì này, chế độ quân lính phát triển, do vậy những chủ điền trang hoàn toàn có thể sử dụng sức lao đụng rẻ mạt của quân lính để thao tác làm việc trong lãnh địa của họ.
Các trang viên loại béo thường rộng hàng trăm ngàn ha, nhà yếu tập trung ở nam Ý, hòn đảo Xixin, Bắc Phi. Phần đa điền trang ở đây thường kinh doanh về chăn nuôi cùng trồng ngũ cốc.
Các điền trang của La Mã trong chừng mực nào này cũng mang những tính chất tài chính tự nhiên, trong trang viên cũng có thợ bằng tay sản xuất đều thứ cần thiết nhằm thỏa mãn một vài cầu của những người vào điền trang, tuy nhiên mặt chủ yếu là những điền trang đều nối sát với thị trường. Mục tiêu sản xuất chủ yếu của diền trang là hàng hóa để bán.
c/ Sự phát triển của thế hệ vô sản lưu giữ manh:
Nguyên nhân: đến thời kì này, do bài toán xuất nhập khẩu hoa màu với gía thấp và do chiến tranh, nhiền nông dân bị phá sản. Sau khi mất ruộng đất nông dân muốn đi làm thuê trong số trang viên nhưng lại lao động của họ không đối đầu nổi lao dộng thấp mạt của nô lệ.
Do vậy các nông dân phá sản đã chạy ra thành thị. Ở trên đây họ cũng không tìm được việc tạo ra sự họ bắt buộc sống bằng sự cứu tế ở trong phòng nước và tứ nhân. Hình như họ còn tìm thêm chi phí bằng những cách như phân phối phiếu bầu cử, có tác dụng chứng gian lận trước tòa án, trộm cắp…
Tầng lớp không tồn tại của cải, không tồn tại nghề nghiệp đó sinh sản thành một tầng lớp thôn hội gọi là tầng lớp vô sản giữ manh. Thế hệ này mất dần dần thói quen lao cồn nên trọn vẹn ăn dính xã hội.
Khởi nghĩa Xapáctacút: ( Spartacus )
Do bị bóc tách lột với đối xử tàn tệ, mang lại thời kì này bầy tớ ở những nơi đã nổi lên khởi nghĩa, trong những số đó tiêu biểu nhất là cuộc khởi nghĩa Xpáctacút.
– vì sao trực tiếp: Do ách thống trị chủ nô bắt bầy tớ làm đấu sĩ. Chủ nô La Mã lập một trường huấn luyện và đào tạo đấu sĩ nghỉ ngơi Capu. Các đấu sĩ này chỉ có một sau này là chết do lưỡikiếm của người sử dụng mình hoặc nanh vuốt của thú dữ, vì chưng vậy họ quyết định nổi dậy khởi nghĩa, nếu thành công thì được từ bỏ do, nếu thua thảm thì chết vẫn vinh quang hơn.
Xem thêm: Top 10 Bài Văn Tả Lớp Học Của Em Hay Nhất (Dàn Ý, Văn Mẫu Lớp 5: Tả Lớp Học Của Em
– Năm 73 TCN, 200 binh sĩ ở trường huấn luyện Capu bỏ trốn tuy thế kế hoặc bị bại lộ nên có thể có 78 người trốn thoát, trong đó có Xpáctacút.
Dưới sự chỉ đạo của Xpáctacút, đông đảo người quân lính khởi nghĩa sẽ xây dựng địa thế căn cứ ở sườn núi lửa Vêduyvơ để hạn chế lại La Mã, ban đầu quân khởi nghĩa tiếp tục giành được chiến hạ lợi, lực lượng cải cách và phát triển đến 12 vạn người.
Mục đích ban đầu của Xpáctacút là tra cứu đường thoát khỏi Ý về quê nhà ở Hy Lạp, trong tương lai lại định lịch sự Xixin nơi tất cả rất nhiều bầy tớ để phới hợp với họ, tuy vậy mưu toan ấy không thành công.
Mùa xuân năm 71 TCN, tại miền nam bộ bán đảo Ý đã ra mắt một trận đánh đấu hết sức ác liệt. Xpáctacút và anh em của ông vẫn chiến đấu hết sức ngoan cường nhưng sau cuối đã bị thất bại. Xpáctacút và 6 vạn fan bị tử trận, 6000 ngàn con người bị bắt với bị đóng đinh bên trên gía chữ thập gặm dọc mặt đường từ Capu đến La Ma. Thế nhưng lực lượng sót lại vẫn tiếp tục chiến đấu ở miền nam bộ Ý cho đến năm 62 TCN.
Ý nghĩa : Cuộc khởi nghĩa Xpáctacút tuy thua thảm nhưng đã làm cho ách thống trị chủ nô bị thiệt hại rất cao và bị một phen tởm vía, do đó phải thay đổi dần phương thức bóc lột.
Đồng thời trào lưu này đang viết cần một trang sử huy hoàng trong lịch sử dân tộc đấu tranh của quần bọn chúng bị áp bức. Bạn dạng thân Xpáctacút đã nêu ra một tấm gương kiên cường quật cường được đời sau khâm phục và ghi nhớ.
4. Sự sụp đổ của chế độ cộng hòa:
Sự chiến đấu về mặt đường lối trong ách thống trị chủ nô:
Đến nạm kỉ vật dụng I TCN, bởi vì những chủ trương khác biệt trong việc giải quyết và xử lý những vụ việc mới nảy sinh trong đế quốc, giai cấp chủ nô La Mã chia làm hai phái :
Phái quý tộc nhưng trụ cột là Viện Nguyên lão và phái kiêng sĩ (Phái chủ nô công thương) mà điểm tựa là Đại hội nhân dân.
Phái quý tộc chủ trương:
Tiếp tục gia hạn nền chăm chính của bản thân dưới chính sách cộng hòa như cũ. Hạn chế quyền công dân vào phạm vi dân thoải mái La Mã.Phân biệt đối xử đối với các chủ nô không tính La Mã.Phái kỵ sĩ nhà trương trái lại:
Hạn chế quyền hành Viện Nguyên lão.Mở rộng lớn quyền công dân cho cả những người tự do ngoài La Mã…Cuộc đấu tranh ấy không thể ra mắt dưới vẻ ngoài hòa bình nhưng phân win bại được, vì chưng vậy cả hai phần đa phải phụ thuộc quân đội, do đó đã tạo điều kiện cho các tướng tập trung mọi quyền hành vào tay bản thân dẫn tới việc xuất hiện chính sách độc tài.
a/ các nhà độc tài:
Người giành được quyền độc tài thứ nhất là Xila, đại biểu của phái quý tộc. Năm 82 TCN, Xila tuyên tía làm độc tài suốt đời, nhưng cho năm 79 TCN, Xila bé nặng nên từ chức và mang lại năm 78 TCN thì chết.
– cơ quan ban ngành tay tía lần trước tiên và nền độc tài của Xêda: Sau khi đàn áp cuộc khởi nghĩa Xpáctacút, trên bao gồm trường La Mã lộ diện ba nhân đồ quan trọng, sẽ là Crátxút, Pompê với Xêda.
Sỡ dĩ Crátxút cùng Pompê biến những nhân vật danh tiếng vì họ đã bao gồm công lũ áp cuộc khởi nghĩa Xpáctacút. Năm 70 TCN, cả hai bạn được bầu làm quan lại chấp chính. Còn Xêda là một trong quý tộc nhựng có tương đối nhiều quan hệ thân phù hợp với phái kỵ sĩ cùng rất được lòng quần chúng. Năm 61 TCN, Xêda được cử làm Tổng đốc Tây Ban Nha. Năm 60 TCN, ông về bên La Mã. Do chưa thể 1 mình nắm độc quyền thiết yếu trị, Xêda cùng rất Crátxút với Pompê lập thành tập đoàn lũng đoạn chính quyền La Mã, lịch sử vẻ vang gọi là ” chính quyền tay cha lần thứ nhất “.
Năm 45 TCN, Crátxút bị tử vong trong khi chiến đấu với quân Pácti ở phương Đông. Pompê tìm giải pháp trừ khử Xêda nhằm độc chiếm cơ quan ban ngành nhưng ở đầu cuối thất bại bắt buộc chạy lịch sự Ai Cập rồi bị giết chết ở đó.
Năm 45 TCN, Xêda trở thành fan đứng đầu đơn vị nước La Mã với những chức vụ cao quý như quan liêu Độc tài suốt đời, quan tiền Bảo dân vĩnh viễn, Tổng tư lệnh quân đội, Tăng lữ về tối cao.
Trong thời gian cầm quyền, Xêda đã thi hành những cải cách có ích cho phái kỵ sĩ, dân dã và những tỉnh, đôi khi còn phát hành tiền kim cương thống nhất, cải cách lịch pháp.
Năm 44 TCN Xêda bị sát hại do âm mưu của phái quý tộc.
Chính quyền tay cha lần đồ vật hai: sau khoản thời gian Xêda chết ít lâu, năm 43 TCN, sống La Mã lại mở ra ba nhân vật quan trọng mới, chính là Antôniút, Lêpiđút và Octavianút. Antôniút và Lêpiđút số đông là những tướng bên dưới quyền Xêda, còn Octavianút là cháu gọi Xêda bởi cậu.
Năm 40 TCN, ba người cùng phân loại quyền lực: Antôniút kẻ thống trị phương Đông; Octavianút kẻ thống trị xứ Gôlơ vàTây Ban Nha; Lêpiđút thống trị châu Phi.
Thực hiện sự cam đoan đó, Antôniút kéo quân quý phái phương Đông. Năm 37 TCN, ông thành thân với thiếu nữ hoàng Ai Cập Clêôpát. Năm 32 TCN, chính quyền tay ba lần sản phẩm công nghệ hai hết kì hạn. Dưới áp lực của Octavianút, Viện Nguyên lão cùng Đại hội nhân dân thông qua nghị quyết tước quyền lực tối cao của Antôniút với tuyên chiến với Clêôpát.
Năm 30 TCN, Octavianút chiếm được Tiểu Á, Xiri, Phênixi, Palextin và cuối cùng chiếm lĩnh được Ai Cập. Antôniút cùng Clêôpát buộc phải tự tử.
III. Thời kỳ quân chủ
1. Thực trạng chính trị của La Mã từ cuối thế kỉ I TCN mang lại cuối cụ kỉ IV
a/ giai đoạn Nguyên thủ:
Sau khi vượt qua Antôniút, năm 29 TCN, Octavianút trở về La Mã. Từ đó ông vươn lên là người kẻ thống trị duy độc nhất của toàn đế quốc. Dù rằng chưa xưng có tác dụng hoàng đế, dẫu vậy ông được tôn làm Nguyên thủ, được dâng thương hiệu Oguýt ( Auguste ) nghĩa là “tôn kính”, với được giành riêng cho những danh hiệu cao niên như quan Chấp chủ yếu suốt đời, quan lại Bảo dân trong cả đời, người thân phụ đất nước, Đại giáo chủ… do vậy Octavianút thực chất đã trở thành một hoàng đế, với La Mã đã chuyển sang cơ chế quân chủ siêng chế nhưng mà vẫn khoác loại áo ngoại trừ của chế dộ cùng hòa.
Năm 14, Octavianút chết. Theo chủ kiến của ông khi còn sống, Viện Nguyên lão đem chức Oguýt trao đến Tibêriút, một tín đồ vừa là bé riêng của vk thứ ba, vừa là con nuôi, vừa là con rể của Octavianút. Như vậy, Octavianút là bạn sáng lập vương vãi triều thứ nhất ở La Mã – vương vãi triều Giuliêng Clôđiêng ( 27 TCN – 68 ).
Sau Tibêriút, các vị nhà vua kế vị các ngu đần, nhu nhược hoặc tàn bạo, trong các số đó Nêrông ( 54 – 68 ), vua sau cuối của vương vãi triều này là một bạo chúa lừng danh trong lịch sử hào hùng La Mã.
Sau đó ở La Mã đã biến đổi đến mấy vương vãi triều, tình hình nói thông thường thường sai trái định, việc phế lập các hoàng đế là bên trong tay quân đội.
b/ Thời vương chủ:
Năm 284, viên tướng cận vệ Điôclêtianút giành được ngôi hoàng đế ( 284 – 305 ). Điôclêtianút bỏ thương hiệu Nguyên thủ, từ xưng là vương chủ. Từ đó nhà vua La Mã trở nên kẻ tất cả quyền uy tuyệt vời như những vua phương Đông.
Năm 306, Côngxtăngtinút giành được ngôi hoàng đế. Đó là 1 trong ông vua nổi tiếng của La Mã. Năm 330, ông dời đô lịch sự Bidantium, một thành phố của tín đồ Hy Lạp sống eo biền Bôxpho cùng đặt thương hiệu là Côngxtăngtinốp.
Năm 395, hoàng đế Têôđodiút chia đế quốc thành hai phần và giao đến hai tín đồ con mình; tín đồ con cả có tác dụng vua sinh sống nửa phía Đông, đóng đô sinh sống Côngxtăngtinốp, fan con thứ làm cho vua nghỉ ngơi nửa phía Tây, đóng đô ngơi nghỉ La Mã. Từ kia đế quốc La Mã bao gồm thức chia thành hai nước: đế quốc Đông La Mã ( về sau gọi là đế quốc Bidantium ) và đế quốc Tây La Mã.
2. Sự khủng khoảng về kinh tế xã hội
a/ Sự khủng khoảng chừng của chính sách nô lệ:
Bắt đầu từ thời quân chủ, chế độ quân lính ở La Mã đã có những dấu hiệu khủng khoảng chừng mà sau này ngày càng trầm trọng. Bộc lộ của sự khủng khoảng tầm ấy là:
Nguồn cung cấp nô lệ không còn đa dạng và phong phú như trước nữa, bởi vì nguồn nô lệ chủ yếu là tù túng binh mà lại từ đây các cuộc đấu tranh đoạt được ít dần.
Chất lượng quân lính cũng giảm sút, bởi số tù nhân binh bắt được trong giai đoạn này đa phần là người các tộc đang sống trong làng mạc hội nguyên thủy. Họ kém xa những tù binh bắt được ngơi nghỉ phương Đông về kỹ năng và kiến thức và kĩ thuật.
Hơn nữa vày bị đối xử tàn tệ nên bầy tớ thường lười biếng trong công việc, lại còn cố tình phá hoại công cụ, lãng phí khi thu hoạch. Ngoài ra còn gồm một số quân lính còn ngăn chặn lại chủ, thậm chí là giết chủ.
Như vậy, việc bóc lột quân lính theo cách tiến hành cũ đang tỏ ra kém kết quả về tài chính và không bình yên đối với chủ, vị vậy ách thống trị chủ nô phải thay đổi thái độ đối xử đối vơi nô lệ, đôi khi phải biến hóa phương thức bóc tách lột nô lệ.
b/ Sự thành lập và hoạt động và trở nên tân tiến của chế độ lệ nông:
Bắt đầu từ nuốm kỉ lắp thêm I, cùng với việc khủng khoảng tầm của quan tiền lại nô lệ, một tầng lớp làng hội mới đã ra đời, sẽ là tầng lớp lệ nông.
Đầu tiên một số địa chủ chủ nô lấy ruộng khu đất của mình chia thành những phần nhỏ dại rồi phát chờ cho các đối tượng người sử dụng như nông dân phá sản, dân thành thị gửi về nông thôn, cư dân những Man tộc new vào La Mã, quân lính được giải phóng. Họ đầy đủ được gọi phổ biến là lệ nông.
Lúc đầu lệ nông là fan tự do, có một số vẫn tất cả quyền công dân, thân phận của họ chưa hẳn suốt đời và tất yếu không phải thân phụ truyền nhỏ nối. Bọn họ chỉ bao gồm một nghĩa vụ là bắt buộc nộp địa tô đến chủ ruộng đất bởi tiền hoặc bằng sản phẩm. Nút thu địa tô thuở đầu bằng 1/3 thu hoạch.
Do tình dục lệ nông tỏ ra tương xứng với việc trở nên tân tiến sản xuất ở trong các điền trang nên dần dần các chủ nô thường rước ruộng đất chia cho nô lệ của mình cày cấy và bắt họ phải nộp mang lại mình một trong những phần thu hoạch, cho nên vì vậy những người quân lính này cũng biến thành lệ nông.
Về sau, cùng với sự cách tân và phát triển của cơ chế lệ nông, địa vị của lệ nông càng ngày càng thấp kém, thân phận của lệ nông phải cha truyền bé nối với bị lắp chặt vào ruộng đất. Nấc địa tô buộc phải nộp cao hơn nữa trước cơ nhiều. Họ không thể là những người có quyền tự do trọn vẹn nữa, vì vậy không được kết thân với những đàn bà có địa vị tự do.
Như vậy lệ nông chính là tiền thân của nông nô thời trung đại.
3. Sự thành lập và cách tân và phát triển của đạo Kitô ở La Mã cổ đại
a/ Sự thành lập của đạo Kitô:
Đạo Kitô thành lập ở vùng Palextin. Trước khi đạo Kitô ra đời, ở chỗ này đã có đạo vày Thái. Kinh thánh của đạo do Thái gồm cha phần là biện pháp pháp, Tiên Tri cùng Ghi Chép Thánh tích. Sau này 3 phần này được call là tởm Cựu ước.
Sau lúc vùng Palextinbị La Mã thống trị, đời sống của nhân dân ở đây rất rất khổ. Thiết yếu sự cực khổ của nhân dân, lý thuyết của đạo vày Thái cùng triết lý học tập của phái tự khắc kỷ(Stoicism) của Hy Lạp là hầu như yếu tố dẫn mang lại sự thành lập của đạo Kitô.
– Theo truyền thuyết, người sáng lập ra đạo Ki sơn là Chúa Giêxu Crít (Jêsus Christ) con của Chúa Trời đầu bầu vào cô gái đồng trinh Maria và được hình thành ở Bétlêhem vùng Palextin vào lúc năm 5 hoặc 4 TCN. Đến năm 30 tuổi, chúa Giêxu vừa truyền giáo vừa chữa trị bệnh, có thể làm cho tất cả những người chết sinh sống lại.
Trong khi truyền đạo, chúa Giêxu khuyên mọi fan phải nhẫn nhục chiu đựng mọi cực khổ ở đời, sau thời điểm chết sẽ được hưởng hạnh phúc vĩnh viễn sống thiên đường. Đồng thời chúa Giêxu lên án sự giàu có, cho rằng người giàu mong mỏi lên nước Chúa cũng khó khăn như con lạc đà ước ao chui qua lỗ kim.
Sau 3 năm truyền giáo, chúa Giêxu bị tóm gọn và bị toà án La Mã xử tử bằng cách đóng đinh lên thập giá bán ở núi Can ve sầu ở gần Giêrudalem. Sau khoản thời gian chôn được 3 ngày, chúa Giêxu sinh sống lại và tiếp tục thuyết giáo rồi 40 ngày tiếp theo thì bay lên trời.
Sau đó, các tông vật dụng của Chúa lan đi truyền giáo khắp đế quốc La Mã.
– Đối tượng tôn cúng của đạo kitô la Chúa Trời. Chúa Trời là đấng sáng chế ra tất cả. Tuy vậy đồng thời họ lại chỉ dẫn thuyết “tam vị duy nhất thể” có nghĩa là Chúa Trời (Chúa cha), Chúa Giêxu (Chúa con) với Thánh Thần tuy là tía nhưng vốn là một.
Đạo Kitô cũng có thể có quan niệm về thiên đường, địa ngục, vong linh bất tử, thiên thần, ma quỷ.
Kinh thánh của đạo Kitô tất cả hai phần là Cựu cầu và Tân ước. Cựu cầu là kinh thánh của đạo vị Thái nhưng mà đạo Kitô tiếp nhận, còn Tân mong là gớm thánh đích thực của đạo Kitô. Kinh Tân ước vốn viết bởi tiếng Hy Lạp, gồm có 4 phần là Phúc âm, Hoạt động, của các sứ đồ, Thư tín và Khải thị lục.
Đạo Kitô bao gồm 7 nghi lễ đặc biệt quan trọng gọi là 7 túng bấn tích.
Rửa tội: nghi tiết vào đạo.Thêm sức: củng thế lòng tin.Thánh thể: nạp năng lượng bánh thánh.Giải tội: xưng tội để được xá tội.Xức dầu: xoa nước thánh vào bạn sắp chết.Truyền chức: phong chức mang lại giáo sĩ.Hôn phối.Về tổ chức, thuở đầu các tín đồ dùng của đạo Kitô bao hàm nô lệ, bầy tớ được giải phóng, dân nghèo thành thị. Bọn họ lập thành hầu như công làng nhỏ. Đến cầm cố kỉ II, những công buôn bản Kitô giáo cấu kết lại và tổ chức triển khai thành giáo hội. Tự đây, không ít người khá giả và giàu có cũng theo Kitô giáo.
b/ chế độ của La Mã đối với đạo Kitô:
Do cách biểu hiện chống cơ quan ban ngành La Mã, sau khoản thời gian ra đời, đạo Kitô bị La Mã trực tiếp tay bọn áp mà lại vụ tàn gần kề tín vật Kitô giáo khốc liệt đầu tiên diễn ra vào khoảng thời gian 64 bên dưới thời nhà vua Nêrông. Mặc dù bị bầy áp cơ mà đạo Kitô vẫn liên tục phát triển.
Đến năm 331, chính quyền La Mã ra lệnh xong xuôi sát hại tín trang bị đạo Kitô. Năm 313, hai nhà vua Côngxtăngtinút với Lixiniút ban hành sắc lệnh Milanô bằng lòng công nhận vị thế hợp pháp của đạo Kitô.
Năm 325, Côngxtăngtinút triệu tập cuộc đại hội các giáo chủ đạo Kitô sinh sống Nixê ( đái Á ) để xác minh giáo lý cùng chấn chỉnh tổ chức giáo hội.
Năm 337 trước thời gian chết, Côngxtăngniút đã chịu phép cọ tội. Như vậy ông là hoàng đế La Mã đầu tiên theo Kitô giáo. Đến cuối thể kỉ IV, đạo Kitô được xác nhận là quốc giáo của đế quốc La Mã.
Sau đó, Giêrôm sẽ dịch tởm Cưụ ước và tởm Tân ước từ giờ Hy Lạp ra giờ đồng hồ Latinh.
4. Sự xâm nhập của Man tộc và sự diệt vong của Tây La Mã
a/ Sự xâm nhập của Man tộc:
Man tộc là một trong danh tự mà tín đồ La Mã dùng để làm chỉ những bộ tộc đang sống trong làng mạc hội nguyên thuỷ ở xung quanh cương giới của đế quốc. Những bộ tộc này gồm tía nhóm béo là tín đồ Xentơ, fan Giécmanh và người Xlavơ. Trong cha nhóm đó, tín đồ Giécmanh nhập vai trò hết sức đặc trưng đối sự tiêu vong của đế quốc La Mã.
Người Giécmanh bao hàm nhiều bộ lạc như Tây Gốt, Đông Gốt, Văng đan, Phrăng, Angglơ, Xácxông, Buốcgông …
Đến núm kỉ máy IV, tín đồ Giécmanh đã tiến hành những cuộc thiên di ồ ạt vào bờ cõi của đế quốc La Mã.
Mở màn cho trào lưu này là cuộc di trú của người Tây Gốt vào khoảng thời gian 376. Năm 419 tín đồ Tây Gốt ra đời vương quốc của chính mình ở khu vực miền nam xứ Gôlơ ( ngơi nghỉ Pháp ), tiếp đến phát triển sang Tây Ban Nha.
Tiếp đó, năm 429, nguời Văng đan thành lập vương quốc của chính bản thân mình trên khu đất châu Phi của La Mã.
Năm 457, sinh sống Đông phái nam xứ Gôlơ lại xuất hiện thêm vương quốc của bạn Buốcgông.
Đồng thời fan Angglơ, người Xácxông, người Giuytơ ( Jutes ) cũng vượt biển khơi sang ra đời nhiều nước nhỏ dại ở miền nam đảoBritên ( Anh ).
Còn fan Phrăng thì từ thế kỉ III đã ập vào chiếm khu vực miền bắc xứ Gôlơ. Như vậy đa số đất đai của đế quốc Tây La Mã sẽ thuộc về người
Giécmanh. Tổ chức chính quyền La Mã chỉ kiểm soát được bán đảo Ý mà thôi.
b/ Sự tiêu vong của đế quốc Tây La Mã:
Vào giữa rứa kỉ vật dụng V, tiếp theo người Giécmanh, fan Hungnô bên dưới sự chỉ đạo của thủ lĩnh Attila tràn vào đế quốc La Mã, tạo lên phần đa cảnh chém giết, cướp tách rất béo khiếp.
Năm 451, Attila tấn công xứ Gôlơ. Tại phía trên quân Hungnô bị liên quân La Mã, Phrăng, Buốcgông cùng Tây Gốt đánh bại. Trên phố rút về phía Đông, quân Hungnô đang càn quét miền bắc Ý ( Năm 452 ).
Nỗi khiếp hoàng về sự việc càn quét của người Hungnô không nguôi thì cho tới năm 455, bạn Văngđan lại từ bỏ châu Phi quá biển tấn công bán đảo Ý. Thành La Mã bị giật phá trong nửa tháng ròng rã. Kế tiếp cùng với không hề ít chiến lợi phẩm và tù binh, bọn họ rút về châu Phi.
Đến thập kỉ 70 của cầm kỉ V, đế quốc Tây La Mã chỉ từ lại một vùng đất bé dại bé nhưng ở đó bao gồm quyền thực tiễn đã cầm trong tay các tướng lĩnh Man tộc, họ hoàn toàn có thể tuỳ ý phế lập các hoàng đế La Mã.
Năm 476, thủ lĩnh quân đội đánh thuê người Giéc manh là Ođôacrơ (Odoacre) đã lật đổ hoàng đế ở đầu cuối của Tây La Mãlà Rômulút Ôguxtulơ rồi từ xưng làm cho hoàng đế.
Sự kiện đó ghi lại sự bại vong của đế quốc Tây La Mã, đồng thời ghi lại sự ngừng của buôn bản hội chỉ chiếm nô.
Còn đế quốc Đông La Mã thì vẫn liên tiếp tồn tại và đi dần vào con phố phong con kiến hóa. Đến năm 1453, Đông La Mã (thường call là đế quốc Bidantium) bị Thổ Nhĩ Kỳ tiêu diệt.